Podatek VAT jest częścią naszej codzienności. Mamy z nim do czynienia za każdym razem, gdy idziemy na zakupy, a mimo to nie zwracamy na niego większej uwagi. Zupełnie inaczej traktują go przedsiębiorcy, na których spoczywa szereg zobowiązań związanych z tym podatkiem. Z poniższego tekstu dowiesz się: co to jest podatek VAT, kto płaci podatek VAT i w jaki sposób go obliczyć.
Co to jest podatek VAT?
VAT to skrót, który pochodzi od angielskich słów Value Added Tax i w dosłownym tłumaczeniu oznacza podatek od wartości dodanej. W rezultacie jest to nic innego jak podatek od towarów i usług. Wartość podatku VAT jest doliczana do wartości netto kupna-sprzedaży, a na paragonach widnieje pod skrótem PTU (Podatek od Towarów i Usług). Podatek VAT wprowadzono w Polsce w 1993 roku i zaktualizowano w 2004 roku celem ujednolicenia polskiego prawa podatkowego z prawem Unii Europejskiej. Wyróżniamy dwa typy podatku VAT:
VAT należny
Jest to podatek naliczany za sprzedaż towarów lub usług, a jego wartość należy zapłacić Skarbowi Państwa. Wysokość tego podatku uzależniona jest od stawki podatku VAT i ceny netto towaru lub usługi.
VAT naliczony
Jest to podatek naliczany za zakup towarów lub usług. Przedsiębiorcom przysługuje prawo zmniejszenia podatku należnego o podatek naliczony pod warunkiem, że zakupione towary lub usługi są powiązane z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą.
Kto płaci VAT?
Można by rzec, że oficjalnie to sprzedawcy opłacają podatek od towarów i usług. Ich obowiązkiem jest w końcu obliczenie prawidłowej stawki VAT i odprowadzenie jej do Urzędu Skarbowego. W rzeczywistości jednak to konsumenci są obciążeni podatkiem VAT, który wliczony jest w cenę produktów i usług. Dla nich zatem ta cena jest wyższa.
Jak obliczyć podatek VAT?
Wiemy już co to jest podatek VAT i kto go płaci. Kolejnym ważnym zagadnieniem jest to, w jaki sposób jest on obliczany. Do tego musimy zapoznać się również z takimi pojęciami jak cena netto i cena brutto.
Cena netto
Cena, która nie uwzględnia podatku VAT.
Cena brutto
Cena, która uwzględnia podatek VAT.
Ponadto, aby obliczyć podatek VAT, należy znać obowiązujące stawki za towary i usługi, które określa tzw. matryca stawek VAT. Matryca stawek VAT zdefiniowana jest w ustawie o podatku od towarów i usług. Stawka podstawowa w Polsce wynosi 23%. Są jednak towary i usługi, które objęte są opodatkowaniem na poziomie 8%, 5% lub są z podatku VAT zwolnione.
Jak obliczamy zatem ten podatek? Aby obliczyć podatek na fakturze, mnożymy wartość netto towarów i usług wymienionych na fakturze przez odpowiednią stawkę VAT. Faktury są konieczne do rozliczenia się z Urzędem Skarbowym. Podatnik musi być zarejestrowany jako czynny płatnik VAT, by zyskać prawo do jego odliczenia. Aby zyskać status czynnego płatnika VAT, należy złożyć formularz VAT-R do Urzędu Skarbowego. Firmy cieszące się ponad rocznym stażem mogą dokonać rozliczeń co kwartał. Nowopowstałe zaś przedsiębiorstwa dokonują rozliczeń co miesiąc.
Aby obliczyć podatek VAT do zapłaty, należy zsumować wartość VAT-u z faktur z okresu, za który ma zostać wykonane rozliczenie. Zsumować należy również wartość VAT-u należnego od dokonanej sprzedaży. Wartości te oblicza się na podstawie prowadzonej ewidencji sprzedaży. Uzyskane dane należy podać w deklaracji składanej do Urzędu Skarbowego. Różnica wyliczonych sum określa dopłatę lub zwrot. Dopłaty należy dokonać na konto Urzędu Skarbowego. Ewentualna nadwyżka przechodzi do wykorzystania w następnym miesiącu. Tylko w wyjątkowych sytuacjach można otrzymać zwrot na konto bankowe. Podatnik może złożyć korektę deklaracji cofając się 5 lat wstecz, jeśli w tym czasie nie korzystał z prawa do odliczenia VAT-u, a przysługiwało mu wtedy prawo do obniżenia należnego podatku.
Podsumowując, podstawą wyliczeń są faktury i ewidencja sprzedaży oraz znajomość stawki VAT dla odpowiednich towarów i usług. Każdy przedsiębiorca powinien znać te zasady, aby jednak ułatwić sobie zadanie wielu z nich decyduje się na prowadzenie elektronicznej księgowości, dzięki której wyliczenia podatku VAT dokonywane są automatycznie.